Thng ba, cn nhiều chuyện để kể...
cho những ai cn muốn biết ...
BS Phng Văn Hạnh
Sau khi thỏa hiệp Paris k kết, Mỹ xuống thang chiến tranh. Dn sự bị thương cũng giảm. Cc bc sĩ AMA giảm dần. Ban m Thuột rồi Pleiku mất. Cao nguyn di tản. Quảng trị, Thừa thin mất. Những ngy cuối thng ba, 1975, Đ- nẵng đầy người chạy giặc.
Cộng sản c biết tại sao m lắm người sợ họ thế? ng bc ti đ từng nếm mi trại giam cộng sản, đ đứng tim chết khi nghe cộng sản trở lại. Cha ti cũng thế.
Lnh khắp nơi n về đầy đường. Ti gặp một tiểu đội Địa phương qun. Họ vẫn cn kỹ luật lắm. Anh tiểu đội trưởng đi đầu, sng mang trn vai. Cc đội vin đi hng một, mũi sng chc xuống đất. Chắc họ từ một đồn nhỏ ở ngoại vo thnh phố. Mắt họ buồn v sợ sệt. Họ đi mất ht ở cuối đường. C sng nổ lẻ tẻ. Xe tăng, sng ca-nng bỏ lại trn đường phố.
Dn sự di tản từ Quảng Trị, Huế, Quảng Tn, Quảng Ngi, ngủ trn lề đường. Một thiếu phụ gia ti chỉ l đi thng gnh trn vai. Trong mỗi thng l một em b 2 đến 4 tuổi. Rất nhiều gia đnh đ đi bộ vượt đo Hải vn 20 km đường dốc ni.
Bn Sơn Ch xe nh binh nghẹt đường. Ngoi bờ biển, bến cảng mọi người n ra tm ghe để c thể ra tu lớn đậu ngoi khơi. Gia đnh ti ln phi trường. Lc gần đến, gặp cả đon xe cộ của một ng tướng sư đon cũng chạy giặc, phải trnh ra bn đường, nhường cho họ qua. Ngay cổng phi trường, xe dn sự sắp hng di hai bn đường. Chỉ đi bộ vo cổng. Một k giả ngoại quốc chận ti lại phỏng vấn. Ti đ ni g, by giờ chẳng nhớ. Song một người bạn ở Thụy sĩ lc đ c thấy ti xuất hiện trn truyền hnh.
My bay hng khng dn sự đ ngừng bay. Một nhm người thiện ch đứng ra lin lạc với Saigon. Họ tổ chức ra my bay trong trật tự. C hai chuyến cất cnh sung sẻ. Song Việt cộng bắt đầu pho kch vo phi trường. Mọi người tm chỗ np, rồi n n rời phi trường v Saigon cho biết l my bay khng ra nữa.
Chng ti đi bộ về nh. Nửa đường gặp xe của một nha sĩ bạn. Anh ta chở gia đnh ti về đến nh. Sng lnh vất lại, nghẹt cả đường cống su trước nh. Vo nh, vợ ti chia cho mỗi đứa con một xch o quần v một t tiền. Tất cả qu xuống trước bn thờ Cha. Nh ti dặn: đang loạn lạc như thế nầy, chng ta c thể bị ly tn. Nếu may ra cc con đi chung với nhau, nhớ đứa lớn che chở đứa b. Anh em nhớ yu thương nhau.
Thấy cảnh đau lng, ti rời nh ln bệnh viện, định phi tang những bi viết chống cộng m ti bỏ lại ở văn phng, trong ấy c một bi đả kch Hồ ch Minh. Vo hnh lang, thấy người ta nằm la liệt. Kẻ thủng bụng, ruột lng thng. Người bể đầu,gẵy tay chn, băng quấn sơ si, đẫm mu. Một bạn gio sư trung học, m chầm lấy năn nỉ:vợ ti bị bắn thủng ruột đ 6 giờ rồi, chưa được ai chăm sc. Lc ấy nh thương khng cn một bc sĩ no cả. Ti gh văn phng lm việc trống trơn, huỷ diệt bức thư điều trần, đưa kế sch cứu miền Nam, v những bi bo chống Cộng do ti viết. Ti x nhỏ, bỏ vo nh cầu v dội nước. Xong ti vo khu giải phẫu. May sao nhn vin cn tại chỗ một nửa. Ti cho mang vợ người bạn vo mổ. Sau đ cc ca khc lại tuần tự mang vo. Chiều hm đ BS Phạm văn Lương vo phng mổ thăm ti. Ti hỏi sao khng lo trn BV Duy Tn m xuống đy. ng y t trưởng ni nhỏ vo tai ti l BS Lương nay lm thị trưởng, đi thị st BV ton khoa đ. Sau nầy ti mới biết l BS Lương được tỉnh hội Phật Gio đưa ln lm thị trưởng Đ-Nẵng trong những ngy cuối thng ba, 1975 (đi BBC c loan tin).
Một mnh mổ đến chiều hm sau th ng y t trưởng g cửa phng mổ v ni: c ng sĩ quan cch mạng ni bc sĩ hy ngừng mổ cho dn sự, v mổ cho cc chiến sĩ cch mạng bị thương. Hởi i, thế l cộng sản đ vo thnh phố! Ti ni với ng y t trưởng l cứ ca no nặng th đem vo trước, khng phn biệt dn sự, cch mạng. Đ l va chạm đầu tin m sau nầy ti bị kiểm điểm l c lập trường nhn đạo chung chung, khng c quan điểm cch mạng. Chừng 10 ngy sau, th cc bc sĩ cch mạng ở trn ni xuống tiếp thu bệnh viện. Lc đ cc ca cấp cứu đ giải quyết xong. Cả khu giải phẩu nhận giấy khen của Ủy ban qun quản Đ-nẵng l đ c cng trong sự ổn định y tế thnh phố.
Cc bc sĩ bị kẹt lại dần d đến nhận việc v được gọi l lưu dung. Xưa kia đi lm hơi ty tiện v đi khi phng mạch tư nhiều khch. Nay ai đến cũng đng giờ. Bắt đầu l giao ban, ton thể bc sĩ họp lại với bc sĩ gim đốc để trnh by phin trực ngy hm trước, nghe chỉ thị mới v ph bnh những thiếu st nếu c. Cch lm việc nặng phần trnh diễn, ph phạm th giờ. Sau giao ban, đi khm bệnh phng rồi đi mổ những ca ln chương trnh từ cuối tuần trước. C điều đặc biệt l bc sĩ cch mạng chuồn đu mất lc 10 giờ sng. Tm khng ra. Sau nầy hỏi ra mới biết đ l thi quen đ c tự ngoi Bắc. V sng khng ăn, hoặc ăn t nn 10 giờ đi, phải tm chỗ kn nằm nghỉ. C một bc sĩ thuốc m đ được đo luyện ở Tiệp khắc, được nhn vin phng mổ cho ăn xoi. Anh ta trầm trồ khen ngon hết lời v chưa bao giờ nếm thứ tri cy ngon như thế. Một anh khc kể l ngy Tết được chia bồi dưỡng một gi tiu nhỏ. Về nh rủi lm đổ. Phải thắp đn ln kiếm từng hạt. Họ ni ở ngoi Bắc nghe tuyn truyền l trong Nam cực khổ lắm. By giờ mới tỉnh ngộ. Vo Saigon chơi về, họ khoe l như ra ngoại quốc. Ni l phồn vinh giả tạo, song ton l đồ thiệt đẹp v tốt.
Những ngy đầu thng tư, 1975, cc bc sĩ VC trn ni về, tiếp thu TTYTTK Đ-Nẵng v Bệnh viện Đức. Họ chỉ lo về hnh chnh, chứ chuyn mn th đợi cc bc sĩ H-Nội vo. Về giải phẫu th họ chỉ đứng xem. Vi người tỏ ra hiếu học, vo phụ mỗ với cc bc sĩ lưu dung. Ti nhớ c Bc sĩ cấp bực Đại y, vo phụ ti để ti tạo một ống chn vỡ nt v mn. (Hắn ta l bc sĩ ring cho thầy cũ Tm Trinh, nay đổi tn Nguyễn xun Hữu, Ph b thư đảng bộ Lin khu V. Phải mất ba giờ v nhiều cố gắng mới giữ được ci chn. Cuối ca mỗ, đng l ni: ca nầy kh c liệt, ti tự nhin bung cu ni theo thi quen: ca nầy kh c n cn đồ Việt Cộng. Anh ta nhn ti khng ni g. Cc y t quanh ti đều sững sốt. Khng biết anh ta c bo co g khng. Song sau nầy khng thấy ai nhắc đến chuyện đ.Trong suốt hơn một năm lm việc với CS, thng ngy cũng qua nhanh, v rất bận rộn. Những ngy đầu, mổ lin min để giải quyết xong nhiều ca cấp cứu, Những thng kế tiếp l mổ cho dn qu trở về lng khai khẩn nhưng đồng ruộng bỏ hoang trong chiến tranh, vướn phải mn hay đạn ca-nng chn dưới đất. Giải phẩu ti tạo tiếp theo cho những tật nguyền do vết thương chiến tranh gy ra. Ngoi ra no giao ban, no học chnh trị mỗ tuần vi lần.
Lm việc trong khng kh u uất, v nghe lắm lời phi l, ngu xuẩn của bọn cn bộ, lắm chế độ h khắc, kiểm sot tư tưởng, việc lm, những tranh cải l thuyết v.v..Bất hạnh thường khng đến một mnh. Đ buồn bực v phải kẹt ở lại với CS, lại cng buồn thm v sự ra đi của người cha thn yu. Ngy ti chở vợ con ln phi trương để di tản, ti đ năn nỉ cha mẹ ti cng đi, nhưng cha ti một mực từ chối v ng đ bị bại hai chn từ ba năm nay, hậu chứng xuất huyết no, v phải di chuyển trn xe lăn. ng khng muốn l gnh nặng cho ti. Mẹ ti th chỉ chịu đi khi cha ti cng đi, v b phải săn sc cha ti tật nguyền. Khi chng ti khng di tản được, từ phi trường trở về, hai ng b đ khc sướt, v lo cho tương lai chng ti.
Hai ngy sau cha ti chết m thắm. ng đ bị đứng tim trong giấc ngủ. Buổi sng mẹ ti mang sửa lại cho ng uống, th thấy ng nằm bất động, tay chn lạnh ngắt. Cũng như bc ti, cha ti v sợ qu, tim gi đ ngưng đập khi nghĩ đến những hnh phạt khủng khiếp trong t CS. Mặc d mới trải qua một cuộc đổi đời chưa hết bng hong, ti vẫn tổ chức ma tang thật chu đo, với rất nhiều b con thn thuộc theo linh cửu ra nghĩa địa. Ti phải mướn nhiều xe ca, trong kh khăn hiện tại. Cha ơi, xin yn nghỉ bằng an trong nước Cha.Lc say sưa lm việc những năm chiến tranh, theo lời khuyn của một bc sĩ Mỹ, ti gom gp hồ sơ cc ca chữa thương vơ đầy đủ phim, ảnh, ghi ch theo di. ng cho ti một my ảnh, v ti thu một thợ chụp ảnh phụ t cho ti chụp hnh bệnh nhn trước v sau khi mổ, diễn tiến bệnh khi nằm tại nh thương v ti khm. Hồ sơ được lưu trử trong một căn phng lớn của bệnh viện. Ti định khi no rảnh rổi sẽ viết bi, dựa trn nhận xt lm sng để rt ra những kết luận hữu ch. Hai thng sau khi cộng sản vo, thấy rảnh, ti xuống phng lưu trữ hồ sơ th thấy cc hộc trống trơn. Hỏi ra mới biết l tổ nh bếp trn ni xuống nấu cơm cho bệnh nhn, v thiếu củi đun, nn lấy hồ sơ nhm lửa. Bao nhiu tm huyết đổ sng. Xưa kia nh thầu cung cấp cơm nước cho bệnh nhn. Họ đu c nấu nướng trong bệnh viện.Ti c nhiều giấc mơ đơn giản. Song đều thất bại. Lc cn hoạt động trong đon Sinh vin cng gio, c đọc thuyết Kinh tế v nhn bản ( conomie et humanisme) của cha Lebret, c dự định cng cc bạn đồng ch hướng lập những đon thiện ch gồm nhiều chuyn vin về thn qu chia xẻ đời sống của nng dn. Bc sĩ lo chữa bệnh, truyền b vệ sinh. Kỹ sư nng nghiệp, cơ kh, chăn nui, tm cch nng cao sản xuất. Tổ chức hợp tc x, tiếp xc với cng ty ngoại quốc, tm thị trường, vốn đầu tư... mong cho dn giu, nước mạnh.
Song khi ra trường, th chiến tranh trn lan, thn qu khng cn an ninh.
Cuối năm 1974, thấy tnh hnh miền Nam sắp c nguy cơ rơi vo tay Việt cộng, m tr thức th chơi mạt chược v trm chăn qu nhiều, định đi khắp cc tỉnh, diễn thuyết, kết hợp những người thiện ch, cố nổ lực tối đa để trong sạch ho bộ my chnh quyền, tất cả mọi người c thể cầm sng được phải chia phin nhau ra trận. Khng c nạn con ng chu cha. Tr thức phải xuống x ấp, ph vng vy nng thn bao vy thnh thị. Chnh phủ tuyn bố tnh trạng quốc gia lm nguy, đng cửa Trung học v Đại học. Đưa người qua Mỹ diễn thuyết hầu ginh hậu thuẩn dn Mỹ.
Nếu cần cầu viện Ty u. Sắp xếp cc tưởng, trnh by trong một bức thư điều trần gửi quốc hội v tổng thống với đề ti Tổ Quốc lm nguy, đề nghị biện php giải cứu.
Ging sinh 1974, ti vo Si-gn, đưa thư điều trần cho bạn b xem, song khng ai hưởng ứng, v họ đoan chắc với ti l Mỹ sẽ khng bỏ miền Nam. Sau đ tnh hnh Miền Nam suy sụp qu nhanh. Tuy thế lc Việt cộng vo, đ c người muốn lập cng, đưa cho chng ti liệu, nn bị hạch hỏi. Phải lm kiểm điểm vi lần, nhận c nu ln vấn đề, song chưa phổ biến su rộng. Cuối cng muốn viết vi bi về chuyn mn mnh cũng khng được, v ti liệu đ bị đốt chy ra tro.
Khi sang Canada, đi Mỹ chơi gặp một đồng nghiệp cũ ở Bệnh viện Đ-nẵng, nay hnh nghề ở Westminster, Cali. Anh ta ni với ti: người chống cộng c hệ thống như anh, th lại kẹt ở lại. Cn l ph như chng ti, th lại thot. Oi ăm thiệt! Kể ra cũng tại số mnh long đong, chạy trời khng khỏi nắng. Ti đ bỏ lỡ nhiều dịp may: năm 1973, cộng đồng người Hoa ở Đ-Nẵng muốn c một nh thương ring cho họ, nn dạm hỏi ti c muốn bn đưỡng đường của ti với gi 20 triệu. V đang lm ăn pht đạt ti từ chối. Nếu ti chịu bn, ti sẽ trch ra độ một triệu, mua thng hnh cho cả gia đnh, lấy cớ đi Mỹ học rồi ở lại lun. Một bc sĩ bạn ti đ ra đi như thế.
Cuối 1974, nhn c người chu, Đại u li phi cơ trưc thăng, đng ở Cần thơ, chuyển về khng đon I. Anh ta nhờ ti xin về xưởng sữa chữa trực thăng, v thấy đi bay, c nhiều hiểm nguy. Nhờ quen biết ti đ thoả mn cho anh ta. Nhận thấy miền Nam sắp mất, ti bảo anh ta sửa chữa thật tốt một trực thăng, đổ đầy nhin liệu, sẵn sng chở gia đnh anh ta với gia đnh ti đi Si gn hoặc Thi Lan, khi Đ- Nẵng c nguy cơ mất. Hm 27-03-75, v quen biết với gia đnh Gim đốc Hng khng Việt Nam Đ-Nẵng, chng ti được họ mời chia sẻ một chuyến bay cht đặc biệt dnh ring cho gia đnh họ. Trong khi chờ đợi my bay từ Si-gn ra, ti đến thăm người chu gần đ, để xin t nước uống cho cc con ti, v đm qua ra đi vội v qun mang nước theo. Vo nh ti thấy gia đnh n chuẩn bị ln trực thăng m ti đ dặn để dnh cho việc tẩu thot, nếu Đ-Nẵng mất. N ni: con c điện thoại lại nh dượng, ku dượng ln đi, nhưng khng ai trả lời. Thế by giờ dượng đi với chng con?. Ti từ chối v cho rằng đi my bay tiện lợi hơn l trực thăng. Ti trở lại với gia đnh v ra ra sn bay, v my bay đ đp xuống ở một chỗ hẹn trước. Nhưng chuyến bay ấy bị qun nhn phi trường tước đoạt. Cảnh sng bắn đ đong, người đạp ln người, chen lấn ln my bay, lm cả hai gia đnh chng ti đứng xa m ng. Cuối cng my bay cất cnh c cả người đeo tn teng vo bnh xe, rụng rơi dần. Cng lc ấy, đạn pho Việt cộng nổ gần phi đạo chng ti hoảng hốt dắt du nhau chạy. Sau nầy gặp lại ở Mỹ, n tiếc hi hụi l hm đ trực thăng n trực chỉ Si-gn m khng c gia đnh ng dượng n nhn, c sng kiến hay.
Cơ hội cht l ngy 29-03-75 vẫn cn một bc sĩ Mỹ, mn đồ Quaker, sang Đ-Nẵng lm từ lu, với tư cch c nhn, v anh ta khng chịu di tản, chỉ ưng ở lại lm việc truyền đạo, chia ngọt bi với bệnh nhn khu bi lao. My bay từ hạm đội Mỹ khng ngại hiểm nguy đp xuống trn nc bệnh viện Việt Đức. Hai lnh Mỹ vo mời bc sĩ ấy ra đi, nhưng anh ta một mực từ chối. Khi thấy ti đi ngang qua, anh ta ko ti vo v năn nỉ ti đi theo trực thăng ra tu hạm đội Mỹ. Nhưng lc ấy gia đnh ti khng c mặt ở đ v ti khng muốn ra đi một mnh, nn cũng từ chối. Nếu ngy ấy ti ra đi. Sang Mỹ trở lại nghề v pht đạt, sẽ c phương tiện bảo lnh cho gia đnh qua sau, chậm lắm l vi năm sau v thot đi t cải tạo 12 năm. Nhưng đ chỉ l nếu, thực tế th bi thảm v kể.
Bc sĩ Phng Văn Hạnh
***
, chờ BS Hạnh gửi tiếp chuyện t cải tạo